Na początku muszę opowiedzieć dlaczego zajęłam się projektem akurat w tym mieście i dlaczego uważam że temat jest godny uwagi. Tytuł mojej pracy mówi o tym, że istnieje w Wiślicy coś niezwykle cennego, o czym należy pamiętać. Ale nie w sposób bierny, pamiętać i chronić przed zapomnieniem.
Wiślica jest miastem pełnym nieoczywistości - niewielka miejscowość, ale posiada status miasta, położona w krajobrazie wiejskiego, polskiego spokoju, oddalona od zgiełku dużych miast i na pozór skromna. W pierwszej chwili wydawałoby się, że jest kolejną małą wsią, skazaną na powolne znikanie przez migrację młodych.
Wiślica to miejsce o wyjątkowo bogatej historii, położone w urokliwym Nadnidziańskim Parku Krajobrazowym. Na jej ziemiach działo się wiele ważnych i kluczowych wydarzeń z początku dziejów Polski. Układ urbanistyczny miasta oraz jego relikty stanowią o jego niezwykłości i cenności.
Jest jednym z najmniejszych miast w Polsce, liczy około 500 mieszkańców, a niedawno uzyskała status Pomnika Historii. To co wyróżnia ją to fakt, że znajdują się tam niezwykłe zabytki, które są świadkami dziejów polski od wczesnego średniowiecza. Historia tego miasta sięga X wieku, kiedy to założona została pierwsza osada na grodzisku nazywanym dziś grodziskiem na łąkach. Jest ono wyjątkowo dobrze zachowane. Druga osada powstała po przeciwnej stronie dzisiejszego miasta, nazywa się Regia, jednak nie jest zbyt dobrze widoczna, bo znajduje się częściowo w okolicy rynku i nie wyróżnia się w terenie. Badania archeologiczne przeprowadzone w XX wieku pozwoliły odkryć wczesnośredniowieczne pallatia. W Wiślicy znajdują się relikty jednego z pierwszych kościołów na ziemiach polskich - kościoła św. Mikołaja, które można dzisiaj oglądać w pawilonie archeologicznym. Kościół ten pochodzi z XII wieku. W Wiślicy odkryto także relikty kościoła św. Marcina i Św. Ducha, co również jest dość niezwykłe jak na tak małą miejscowość. W Wiślicy przebywało wiele postaci historycznych, które związane są z legendami w tym mieście. Władysław Łokietek, Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, czy Jan długosz, który ufundował spełniającą swoją funkcję do dzisiaj plebanię.
Zaskoczenie wywołuje umiejscowiona w samym centrum, przewyższająca wielokrotnie skalą monumentalna kolegiata gotycka. Sama świątynia też nie jest oczywista, już po przekroczeniu zamiast oczekiwanego ołtarza w prezbiterium wchodzimy na wprost rzędu kolumn. Kolumnada ta prowokuje do skierowania wzroku ku górze, gdzie czeka kolejne zaskoczenie - sklepienie, nie jak w większości kościołów krzyżowo-żebrowe, a niezwykle dekoracyjne - palmowe.
Bogata historia tego miejsca i znajdujące się w nim zabytki stanowią wartość materialną i niematerialną Wiślicy. to o czym opowiedziałam to tylko wielki skrót tego, co jest ważne i co prowadzi dalej do kolejnych poszukiwań, do odkrywania wiedzy. mając na uwadze to, że od nas dzisiaj zależy co za kilkaset lat nasi potomkowie będą odkrywać musimy tworzyć architekturę piękną, użyteczną i przede wszystkim trwałą. projektując zwracam uwagę na zastany kontekst, ale myślę o przyszłości. jestem pomiędzy tym co było i tym co będzie i muszę o tym pamiętać.
Sztuka pamiętania - nowe formy informacji, edukacji i obcowania z kulturą to projekt który zakłada powstanie pawilonu informacyjnego na rynku i aktywizacja centrum miasta. Najważniejsze założenia to ochrona dziedzictwa kulturowego, upowszechnienie go poprzez inicjowanie projektów badawczych i edukacyjnych, zrównoważony rozwój miejsca, zwiększenie poziomu integracji społecznej, zmniejszenie wykluczenia społecznego, ożywienie społeczno-gospodarcze i stworzenie bezpiecznego miejsca do aktywnego wypoczynku.
Możemy edukować się czytając książki. Możemy oglądać filmy dokumentalne, chodzić do muzeów, ale istotnym problemem, na który zwracam uwagę jest trudność uczenia się. Nie każdy jest przekonany co do tego, że najlepszym sposobem spędzania wolnego czasu jest właśnie nauka. Zamiast muzeów młodzi ludzie wybierają kino. I choć w chodzeniu do kina nie ma niczego złego, to starałam się znaleźć rozwiązanie na zainteresowanie odbiorców architekturą i tym co projektowany budynek może zaoferować.
Moją pierwszą inspiracją było uczucie którego doświadczyłam po wejściu do kolegiaty. Światło i kolor. Witraże są elementem dekoracyjnym w architekturze, pełnią funkcję ozdobną, ale również zmieniają wraz z pozornym ruchem słońca przestrzeń na którą pada kolorowe światło.
Pawilon o płaskim dachu ze świetlikami z kolorowym szkleniem, który stanowi niejako instalację artystyczną ma prostą formę, ale ten detal odmienia przestrzeń placu. Światło wędrujące przez witraże rozrzuca kolorowe plamy na przestrzeń przed pawilonem i na wejście przyciągając wzrok. Nawiązuje to również do zmienności miejsca, do rzucenia nowego światła na historyczne miasto.
Rozwiązania plastyczno-architektoniczne i scenografia projektowana w przestrzeniach muzealnych odgrywają bardzo ważną rolę. Aby dobrze przedstawić temat wystawy, oraz sprawić, że przekazana wiedza pozostanie na dłużej w odbiorcach projektanci muszą zagłębić się w poruszany problem, dokładnie zbadać i przeanalizować jaki cel ma mieć dana wystawa, dzięki czemu ekspozycja będzie wzbudzała emocje i skłaniała do refleksji.
Udana wystawa to taka, po wyjściu z której jesteśmy żywo poruszeni i rzeczywiście zainteresowani tematem. Jeśli wiedza przekazana jest w odpowiedni sposób zostaje w głowie na dłużej, właściwie pokazanie zagadnień umożliwia faktyczne zrozumienie, a z kolei to może zachęcać do dalszego pogłębiania wiedzy.
Zastosowanie nowoczesnych technologii w muzeach jest wyzwaniem dla projektantów, gdyż należy umiejętnie wykorzystać technikę, żeby przekazać treść w zrozumiały i przystępny sposób, nie przyciągając uwagi zbyt daleko od tematu wystawy. Głównym celem ma być edukacja, a użyte do przekazania środki mają być tylko pomocnym narzędziem.
Kiedy przyjeżdżamy w celach turystycznych do jakiegoś miasta zawsze rozpoczynamy swoją wędrówkę od poznania historii miejsca i najważniejszych obiektów znajdujących się w nim. Żeby zrozumieć istotę i wagę każdej rzeczy należy zacząć od jej głębszego poznania, zbadania kontekstu w którym się znajduje, szerokiego i szczegółowego spojrzenia na wiele aspektów.
Wiślica to wspaniałe miasto, ale żeby to zobaczyć nie wystarczy tylko tam pojechać. Gdyby ktoś chciał oprzeć całe swoje doświadczenie tylko na wycieczce od jednego do drugiego zabytkowego obiektu, mógłby zgodzić się, że na pewno są one ładne i może nawet robią wrażenie. Jednak oprócz wartości materialnych bardzo często miejsce posiada swoje wartości niematerialne. Nie namacalną ale ważną, o ile nie najważniejszą jest historia. Wydarzenia, które miały miejsce w danym miejscu, osoby, które brały w nich udział, które decydowały o rzeczach mających znaczący wpływ na to co jest dzisiaj. Ta historia jest ważna, bo to ona wykreowała rzeczywistość, która jest dzisiaj. Dzięki niej mamy swoją tożsamość. Historia ma wysoką wagę, ale bardzo łatwo sprawić, że zniknie. Zapisana w księgach ciągle tam będzie, ale nierozpowszechniana ulegnie zapomnieniu. Nie istniejąca w świadomości ludzi, a więc czy jest nadal żywa, czy już nieobecna?
W Wiślicy istnieje podziemne muzeum archeologiczne eksponujące relikty romańskich kościołów, czy znaną Płytę Orantów, ale przecież to nie są jedyne wartości, które należy eksponować. Pomysł zaktywizowania miasta, otworzenie go bardziej na ludzi i wyłonienie z niego wszystkiego co jest w nim najpiękniejsze doprowadził do powstania projektu Pawilonu Informacyjnego i podziemnego Multimedialnego Centrum Edukacyjnego. Wykorzystanie najnowszych technologii w sali ekspozycyjnej, kapsuły z projektorem 3d, oraz możliwość uwidocznienia reliktów dawnego ratusza mogą skłonić ludzi do poznania bogatej historii Wiślicy.
