حمل و نقل هوایی برای هر کشوری ضروری است به همین خاطر قصد داریم در این مطلب به بررسی قوانین حمل و نقل هوایی و اتحادیه حمل و نقل هوایی بینالمللی بپردازیم.
حمل و نقل هوایی عامل مهمی برای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی است. حمل و نقل هوایی بینالمللی اقتصاد جهانی، تجارت، ترویج گردشگری، فرصت‌های شغلی و حیات در مقیاس منطقه‌ای، ملی و بینالمللی را فراهم می‌سازد. بانک جهانی بیش از شصت سال است که پروژه‌های مالی سیستم هوایی را تامین کرده است و امروزه همچنان فعالانه درگیر پروژه‌ها، سیاست، ایمنی، بازسازی زیرساخت‌ها، تقویت نهادها، ایجاد ظرفیت و مقررات حمل و نقل هوایی است.
نکات مهم درباره‌ی اتحادیه حمل و نقل هوایی بینالمللی
حمل و نقل هوایی، مهم‌ترین بخش صنعت حمل نقل بوده که شامل هواپیماهای مسافربری و باری است. این صنعت زیر نظر اتحادیه حمل و نقل هوایی بینالمللی International Air Transport Association با نام مخفف یاتا IATA، اداره می‌شود.
شرکت یاتا که از سپتامبر 2016، مدیریت آن برعهده الکساندر دو جونیک است، در 19 آوریل 1945، در هاوانا کوبا به منظور ارتقا صنعت هواپیمایی، ارائه خدمات هوایی ایمن و قابل اعتماد به نفع مصرف‌کنندگان جهان تاسیس شد. بعد از 37 سال از تاسیس یاتا، در سال 1982 این اتحادیه با عنوان “کارتل هواپیمایی جهان” معروف شد. در زمان تاسیس، اتحادیه یاتا از 31 کشور جهان، 57 عضو داشت که بیشتر آن‌ها در اروپا و آمریکایی شمالی بودند، امروزه در هر قسمت جهان و در 120 کشور، 290 عضور فعال دارد.
اتحادیه حمل و نقل هوایی بینالمللی که 75 سال است از مشارکت آن با شرکت‌های هواپیمایی می‌گذرد و امروز دفتر مرکزی آن در ژنو کانادا و دفتر اجرایی در ژنو سوئیس قرار دارد، بیش از 50 دفتر در 5 قاره جهان دارد. در ایران نیز سه ایرلاین هوایی آسمان، ایران ایر و ایران ایرتور عضو یاتا هستند.
تاریخچه قوانین حمل و نقل هوایی بینالمللی
حمل و نقل هوایی نسبت به دیگر حمل و نقل‌ها از فراز کشورهای متفاوتی عبور می‌کند، به همین خاطر برای راحتی در رفت و آمد، عدم اختلال در روابط کشورها و جلوگیری از قوانین چند جانبه، دولت‌ها را برآن داشت تا به سمت تدوین قوانین بینالمللی بروند. بهترین وسیله برای رسیدن به این موضوع عقد یک قرارداد بینالمللی میان کشورها بود.
در همین راستا، در سال 1925، به پیشنهاد فرانسه، اولین کنفرانس بینالمللی در خصوص قوانین حمل و نقل هوایی در پارس تشکیل شد. دومین کنفرانس با بررسی قوانین ورشو (پایتخت لهستان) در سال 1926 برگزار شد. در نهایت در سال 1929، قوانین بررسی و مورد بازبینی قرار گرفت و 31 کشور در کنفرانس رسمی آن را امضا کردند. در سال 1325، اداره کل هواپیمایی کشور ایران تاسیس و در سال 1328، قوانین حمل نقل هوایی مشتمل بر سی و پنج ماده در کشور به تصویب مجلس آن دوران رسید.
بیشتر بدانید: بارنامه هوایی چیست ؟
نگاهی به قوانین اتحادیه حمل و نقل هوایی بینالمللی
همان‌طور که گفتیم صنعت حمل و نقل هوایی، نیازمند به یک قانون مشترک بود به همین خاطر قوانین بینالمللی تصویب شد. این قوانین در 5 بخش، 22 فصل و 96 ماده توسط کنوانسیون بینالمللی هواپیمایی (ایکائو)، در شیکاگو و در تاریخ 07/12/1994 به تصویب شده است. برخی از این قوانین عبارتند از:
ماده 1- حق حاکمیت:
هر کشور دارای حاکمیت کامل و انحصاری بر فضای هوایی بالای سرزمین خود است.
ماده 3 – هواپیماهای مدنی و دولتی:
آ.این قرارداد فقط در مورد هواپیماهای غیرنظامی قابل استفاده است و در مورد هواپیماهای دولتی قابل اجرا نخواهد بود.
ب. هواپیمایی که در خدمات نظامی، گمرکی و پلیس استفاده می‌شود، هواپیمای دولتی است.
ج. هیچ هواپیمای دولتی یک کشور هم‌پیمان نباید بدون اجازه، توافق و مطابق با شرایط آن کشور بر فراز سرزمین دولت دیگری پرواز کند یا فرود بیاید.
ب. هواپیمایی که در خدمات نظامی، گمرکی و پلیس استفاده می‌شود، هواپیمای دولتی است.
ج. هیچ هواپیمای دولتی یک کشور هم‌پیمان نباید بدون اجازه، توافق و مطابق با شرایط آن کشور بر فراز سرزمین دولت دیگری پرواز کند یا فرود بیاید.
ماده 6- خدمات هوایی برنامه‌ریزی نشده:
هیچ سرویس هوایی بینالمللی نمی‌تواند بدون برنامه‌ریزی در داخل یا قلمرو یک کشور هم‌پیمان کنترل شود، مگر با اجازه و مجوز ویژه و مطابق با شرایط آن کشور
ماده 17- ملیت هواپیما:
هواپیماها تابعیت کشوری را دارند که در آن‌جا ثبت شده‌اند.
ماده 18- ثبت‌نام دوتایی:
یک هواپیما نمی‌تواند به طور رسمی در بیش از یک کشور ثبت‌نام کند، اما امکان دارد از یک کشور به کشور دیگر تغییر یابد.
ماده 31- گواهی‌نامه پرواز:
به هر هواپیمایی که در ناوبری بینالمللی مشغول به کار است باید گواهی صلاحیت معتبر هوایی ارائه شود.
ماده 89- شرایط اضطراری و جنگ:
در صورت بروز جنگ، مفاد این کنوانسیون بر آزادی عمل هیچ یک از کشورهای متعاهد تاثیر نخواهد گذاشت، چه به عنوان جنگ طلب و چه به عنوان بی‌طرف. همچنین هر کشور متعاهدی که وضعیت اضطراری ملی اعلام کند، وضعیت آن به شورا اطلاع داده شده و طبق همین اصل اعمال خواهد شد.
ماده 96- اهداف کنوانسیون حمل و نقل هوایی بینالمللی :
آ. “سرویس هوایی” به معنای هر سرویس هوایی برنامه‌ریزی شده است که توسط هواپیما برای حمل و نقل عمومی مسافران، پست و بار انجام می‌شود.
ب.”سرویس هوایی بین المللی” به معنای سرویس هوایی است که از فضای هوایی بیش از قلمرو یک کشور عبور می‌کند.
ج. “خط هوایی” به معنای هر شرکت حمل و نقل هوایی است که سرویس بینالمللی هوایی ارائه می‌دهد یا از آن استفاده می‌کند.
د. “توقف برای اهداف غیر ترافیکی” به معنای فرود برای هر هدفی، غیر از سوار کردن یا تخلیه مسافران، بار یا محموله است.
ب.”سرویس هوایی بین المللی” به معنای سرویس هوایی است که از فضای هوایی بیش از قلمرو یک کشور عبور می‌کند.
ج. “خط هوایی” به معنای هر شرکت حمل و نقل هوایی است که سرویس بینالمللی هوایی ارائه می‌دهد یا از آن استفاده می‌کند.
د. “توقف برای اهداف غیر ترافیکی” به معنای فرود برای هر هدفی، غیر از سوار کردن یا تخلیه مسافران، بار یا محموله است.
قوانین بینالمللی هوایی در روز هفتم دسامبر 1944 در شیکاگو به زبان انگلیسی انجام شد و متن این کنوانسیون که به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، روسی و اسپانیایی تهیه شده است از اعتبار یکسانی برخوردارند.
